Το θαύμα και η τραγωδία. Το Εικοσιένα από τον κόσμο του Ομήρου στην παγκόσμια επαρχία

Δεν έχω την αξίωση να πω κάτι καινούργιο για την Ελληνική Επανάσταση – τα περισσότερα έχουν ειπωθεί και θα ειπωθούν από άλλους, ασύγκριτα αρμοδιότερους. Αλλά αισθάνομαι την ανάγκη να στοχαστώ, λιγότερο με τις μετρημένες ιστορικές μου γνώσεις και πιο πολύ με την παράδοξη γνώση την οποία χαρίζει η λογοτεχνία, τι είναι αυτό το θαύμα μέσα στο οποίο φωλιάζει εξαρχής το σπέρμα της τραγωδίας: αίφνης η πιο αρχαία χώρα της Ευρώπης, που τη νόμιζαν νεκρή, ανασταίνεται από τις στάχτες της. Κι ωστόσο, το θαύμα δεν θα πάψει να υπονομεύεται, να ματαιώνεται –αλλά και να ξαναγεννιέται– πάλι και πάλι στα διακόσια χρόνια τού ελεύθερου νεοελληνικού βίου. Τι σημαίνει για εμάς, τούς σημερινούς Έλληνες, τούτη η ριζική τομή στην τρισχιλιόχρονη πορεία αυτής της χώρας; Τι αντιπροσωπεύει για τη διαχρονική Ελλάδα μια τόσο συνταρακτική ρήξη στον αρχέγονο τρόπο του κοινού μας βίου; Πόσο βαθιά αυτή μάς μεταμόρφωσε μέσα σε δύο αιώνες; Τι κερδίσαμε και τι χάσαμε από τη στιγμή που ενταχθήκαμε κατ’ ανάγκην στη χορεία των εθνών της νεωτερικής Ευρώπης; Άραγε οι εντυπωσιακές πρόοδοι πού πετύχαμε από τότε, μέσ’ από μύριες δοκιμασίες, διαψεύσεις, αντιφάσεις και καταστροφές, δικαιώνουν την ύπαρξή μας στον σημερινό κόσμο; Και τι μπορεί να μάθει τούτη η ιστορία στην Ευρώπη για τον ίδιο της τον εαυτό;
Γ. Κ.