Ελληνική αϋπνία

Οι άρρωστες μέρες ενός ψυχιάτρου διασταυρώνονται με τις παυσίλυπες λέξεις ενός συγγραφέα; Μήπως ισχύει το αντίστροφο; Ο Μισέλ Φάις, όπως και στο προηγούμενο μυθιστόρημά του, πατάει στα χνάρια της αυτοβιογραφίας ενός άλλου — εν προκειμένω το προσωπείο του είναι ο Γεώργιος Μ. Βιζυηνός (1849-1896). Τρεις φωνές κουρδίζονται στο ανά χείρας βιβλίο: κορφολόγημα από το γλωσσάρι του πεζογράφου και ποιητή, αποσπάσματα από ένα ψυχιατρικό αρχείο (Φρενοκομείον Ζωρζή και Ταρσής Δρομοκαΐτου) καθώς και μια δέσμη αναπάντητων επιστολών. Οι λόγιες, οι «θρακιώτικες» και οι δάνειες (τουρκικές και ξένες) λέξεις δεν φέρουν μόνο κάτι από την αύρα του γερμανομαθούς τουρκομερίτη, κυρίως μας δείχνουν τον ατελέσφορο αγώνα του να σώσει το κεφάλι του από τον ολοσχερή λιθοβολισμό της εποχής του. Οι ημερολογιακές σημειώσεις ενός ψυχιάτρου, καλύπτοντας την έσχατη επιδότηση του Βιζυηνού, φυλλομετρούν ανάποδα το χρόνο: αρχίζουν με το φτερούγισμά του (15.4.1896) και κλείνουν με τον εγκλεισμό του (14.4.1892). Τα 34 γράμματα που στέλνει στον κορυφαίο Έλληνα διηγηματογράφο ένας παθιασμένος αναγνώστης του λειτουργούν σαν «σιωπηλά αγγίγματα» στην ιστορία, στη βιογραφία, στη γλώσσα της νεοελληνικής γραφής. Εξ αντανακλάσεως, ο συγγραφέας της «Ελληνικής Aϋπνίας» μας προτείνει να διαβάσουμε την ελληνική λογοτεχνία με τον τρόπο του βιζυηνικού του πληρεξούσιου. Να παρακάμψουμε δηλαδή αφενός τη ροϊδική ειρωνεία και αφετέρου την παπαδιαμαντική πίστη (με άλλα λόγια: τον άνωθεν εξευρωπαϊσμό και την κάτωθεν ορθοδοξία) και, ακολουθώντας τον παράδρομο της απονενοημένης μειονοτικής γραφής, να φτάσουμε στην «αποεδαφοποιημένη πατρίδα, στην παραμυθητική ιστορία, στον απολεσθέντα ύπνο, στο φλογισμένο χειρόγραφο». Ένα μυθιστόρημα που, ενώ γράφεται, αναρωτιέται και ταυτόχρονα ονειρεύεται πώς γράφεται ένα μυθιστόρημα· γι’ αυτό ένα μυθιστόρημα που αλληθωρίζει προς το επιστολικό δοκίμιο, την αντι-βιογραφία, τη θρυμματισμένη πρόζα, την πλάγια αυτοβιογραφία, πάνω απ’ όλα όμως σαγηνεύεται από την έκσταση της ποίησης. Ένα μυθιστόρημα που λαγοκοιμάται· γι’ αυτό και υπομειδιά με τον μακάριο ύπνο ευπώλητων πολυσέλιδων μυθιστορημάτων αλλά και με την άγρυπνη πόζα αυτοπαθών κειμενικών πειραματισμών.