Η παγκόσμια πολιτεία των γραμμάτων

Βασισµένη στο µοντέλο του λογοτεχνικού πεδίου του Πιερ Μπουρντιέ, έτσι όπως περιγράφεται κατά κύριο λόγο στους Κανόνες της τέχνης (Εκδ. Πατάκη, 2006), η Πασκάλ Καζανοβά επιχειρεί εδώ να περιγράψει τη γένεση και τη δοµή του παγκόσµιου λογοτεχνικού χώρου. Αυτή η «παγκόσµια πολιτεία των Γραµµάτων» έχει τον δικό της µεσηµβρινό του Γκρήνουιτς, που αποτελεί και το µέτρο της καινοτοµίας και της νεωτερικότητας των έργων. Ο τρόπος πρόσβασης των συγγραφέων αλλά και των χωρών σ’ αυτόν τον παγκόσµιο χώρο, οι στρατηγικές που υιοθετούν οι πρώτοι προκειµένου να περάσουν από την αφάνεια στην ορατότητα, δηλαδή στη λογοτεχνική ύπαρξη, είναι τα βασικά ζητήµατα στα οποία εστιάζει η συγγραφέας.

Με τη µελέτη της αυτή, η Καζανοβά ανασυστήνει την ιστορία και περιγράφει τη δοµή αυτού του λογοτεχνικού κόσµου. Όµως η χώρα της λογοτεχνίας δεν είναι το µαγικό νησί των καθαρών µορφών. Είναι ένα άνισο σύµπαν, µια επικράτεια όπου οι λιγότερο προικισµένοι λογοτεχνικά υφίστανται µια αόρατη βία. Η ιστορία της οικουµενικής λογοτεχνίας που προτείνεται εδώ είναι και η ιστορία των εξεγερµένων και των επαναστατών, που κατάφεραν να ανατρέψουν τον λογοτεχνικό νόµο και να επινοήσουν, µέσα από τη δηµιουργία νέων µορφών, την ελευθερία τους ως συγγραφέων. Τα κείµενα του Κάφκα, του Τζόυς, του Φώκνερ ή του Μπέκετ, αλλά και του Άρνο Σµιτ, του Μάριου ντι Αντράντι, του Ίψεν, του Ανρί Μισώ, του Εµίλ Σιοράν, του Νάιπολ, του Χουάν Μπένετ, του Ντανίλο Κις, του Ραµύζ και πολλών άλλων ξαναδιαβάζονται και επανερµηνεύονται ως διακυβεύµατα ειδικών αγώνων, παρέχοντας έτσι ένα κριτικό οπλοστάσιο σε όλους εκείνους που αρνούνται τα αυτονόητα και τις επιταγές της παγκόσµιας λογοτεχνικής τάξης.

«Ένα φιλόδοξο στοίχηµα: µια ιστορία της διεθνούς λογοτεχνίας βασισµένη σε νέες µεθόδους ερµηνείας, µια ιστορία που παρακάµπτει τους “συνήθεις ιστορικούς νόµους”». (Marie Alstadt, Marianne)

«Συνεχίζοντας τις εργασίες του Μπουρντιέ (ιδίως στους Κανόνες της τέχνης), η Πασκάλ Καζανοβά αφουγκράζεται τη µικροϊστορία και τη µακροϊστορία της λογοτεχνίας… Υπερασπίζεται µια διαυγή λογοτεχνική κριτική, που θέτει υπό αµφισβήτηση το ίδιο της το βλέµµα, αλλά και τον εθνοκεντρισµό και τους αναχρονισµούς». (C. Portevin, Telerama)

«Η Πασκάλ Καζανοβά προτείνει έναν διαφορετικό τρόπο ανάγνωσης της λογοτεχνικής ιστορίας: ως αφήγησης ενός περίπλοκου και πλανητικού αγώνα τον οποίο διεξάγει κάθε συγγραφέας, κάθε εθνική λογοτεχνία, κάθε γλωσσική επικράτεια προκειµένου, µέσω της απόλυτης ιδιαιτερότητας ενός λογοτεχνικού προγράµµατος, να φτάσει στην οικουµενικότητα». (Pierre Lepape, Le Monde)