ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΩΣΣΑΝΗΣ

O Μάρκος Δεφαράνας (ή Διερέδης) γεννήθηκε στη Ζάκυνθο τα πρώτα χρόνια του 16ου αιώνα και ασχολούνταν επαγγελματικά με τη ναυτιλία και το εμπόριο. Αργότερα έγινε διαπρεπές μέλος της Eλληνικής Kοινότητας της Βενετίας. Ήταν επίσης ο συγγραφέας δύο έμμετρων έργων: το πρώτο, ένα συμπίλημα παλαιότερων ποιημάτων με τίτλο Λόγοι διδακτικοί του πατρός προς τον υιόν, τυπώθηκε στη Βενετία το 1543· το δεύτερο, που εκδίδεται εδώ, αφηγείται τη βιβλική ιστορία της Σωσάννας, που απέρριψε τις ανήθικες προτάσεις δύο γερόντων, κατηγορήθηκε από εκείνους για μοιχεία, και τέλος αποδείχθηκε ότι ήταν αθώα, χάρη στην παρέμβαση του προφήτη Δανιήλ, ο οποίος ήταν ακόμα «παιδί». Η Ιστορία της Σωσάννης του Δεφαράνα, που βασίστηκε σε ιταλικό πρότυπο αλλά με πολλές τροποποιήσεις, τυπώθηκε για πρώτη φορά (απ’ όσο γνωρίζουμε) το 1569 και γνώρισε δεκάδες ανατυπώσεις μέχρι τον 19ο αιώνα. Μάλιστα έγινε, και για τριακόσια χρόνια παρέμεινε, ένα από τα πιο αγαπημένα κείμενα του ελληνικού αναγνωστικού κοινού. Η επιτυχία αυτή οφειλόταν στην επιδέξια απόδοση της υπόθεσης σε ομοιοκατάληκτους δεκαπεντασύλλαβους στίχους και απλή γλώσσα, αλλά και στο γεγονός ότι ο Δεφαράνας εμπλούτισε την ιστορία με στοιχεία αντλημένα από την ελληνική παράδοση, ενισχύοντας ταυτόχρονα το ηθικοδιδακτικό μήνυμά της. Για τον σημερινό αναγνώστη, το έργο εκπροσωπεί τα ήθη και τις προτιμήσεις της εποχής του και αποτελεί γοητευτικό παράδειγμα της πρώιμης νέας ελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας.

Φωτογραφία εξωφύλλου: Giuseppe Cesari (ο επιλεγόμενος Cavalier d’Arpino), Η Σωσάννα και οι γέροντες, 1590, λάδι σε καμβά, 115 × 148 εκ. © Musée Bossuet, Meaux, Seine-et-Marne, αρ. ευρ. 983.5.6.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Πρόλογος
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. Η ιστορία της Σωσάννας στη Βίβλο
2. Οι δύο έμμετρες διασκευές Περί της Σωσάννης στα μεσαιωνικά και πρώιμα νέα ελληνικά
3. Οι βενετικές εκδόσεις της Ιστορίας της Σωσάννης του Δεφαράνα
4. Υπόθεση, δομή, τα πρόσωπα
5. Ο συγγραφέας
6. Η σχέση της Ιστορίας της Σωσάννης με το ιταλικό πρότυπο
7. Η γλώσσα του κειμένου
8. Στιχουργία
9. Ύφος και λογοτεχνική αξιολόγηση
10. Η Σωσάννα στη νεοελληνική γραμματεία και ζωγραφική
11. Η ιστορία της Σωσάννας στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία, τέχνη και μουσική
12. Η παρούσα έκδοση
ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
ΣΧΟΛΙΑ
ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ
ΕΠΙΜΕΤΡΟ: ΑΛΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Α. Η ιστορία της Σωσάννας στη Βίβλο
Β. Η Σωσάννα στην υστεροβυζαντινή και νεοελληνική γραμματεία: ποιητικές και πεζές αναπλάσεις της ιστορίας
Γ. Η «έκφρασις» του κήπου στη δημώδη ποίηση
Δ. Η Παραβολή της Τελικής Κρίσεως στη δημώδη γραμματεία
Βιβλιογραφία
Κατάλογος εικόνων

DAVID HOLTON
Ο David Holton είναι Ομότιμος Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου του Καίμπριτζ. Τα ερευνητικά ενδιαφέροντά του καλύπτουν διάφορες περιόδους της νεοελληνικής φιλολογίας, με ιδιαίτερη έμφαση στην κρητική και την κυπριακή λογοτεχνία της Αναγεννησιακής περιόδου, καθώς και στην ιστορία της ελληνικής γλώσσας. Πρόσφατη εργασία του ήταν η διεύθυνση του ερευνητικού προγράμματος που δημιούργησε το τετράτομο έργο The Cambridge Grammar of Medieval and Early Modern Greek (2019).

ΤΑΣΟΥΛΑ Μ. ΜΑΡΚΟΜΙΧΕΛΑΚΗ
Η Τασούλα M. Μαρκομιχελάκη είναι Aναπληρώτρια Kαθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Ασχολείται με την υστεροβυζαντινή δημώδη και την κρητική λογοτεχνία, με το δημώδες κήρυγμα και το δημοτικό τραγούδι. Πρόσφατο βιβλίο της είναι η φιλολογική έκδοση των Διδαχών και Λόγων του Ηλία Μηνιάτη (2020).