Το τέλος του κόκκινου ανθρώπου

Σπάνια η ιστορία µιλάει µε τόσες συνταρακτικές φωνές συγχρόνως: Στο “Τέλος του κόκκινου ανθρώπου”, το τελευταίο της µυθιστόρηµα-χρονικό, η Σβετλάνα Αλεξίεβιτς απεικονίζει µέσα από τις µαρτυρίες δεκάδων ανθρώπων τη µετάβαση από την «αυτοκρατορία» της ΕΣΣΔ στη σηµερινή καπιταλιστική Ρωσία. Λαµπρές πορείες δίπλα σε τραγικά πεπρωµένα, έρωτες αλλά και θάνατοι, ενθουσιασµός και πικρία – η ανθρώπινη µοίρα σε αυτό το βιβλίο δεν είναι κάτι αόριστο: Οι καταιγιστικές εξελίξεις που ακολούθησαν την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης αποτυπώνονται στις ζωές µεµονωµένων ανθρώπων, που µε αυθεντικούς, ειλικρινείς απολογισµούς-εξοµολογήσεις µάς θυµίζουν τι πραγµατικά µπορεί να σηµαίνει «ενδιαφέρουσα» πολιτική εξέλιξη για τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά. Είκοσι χρόνια ιστορίας, από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 έως το 2012, στις ενθυµήσεις γυναικών και ανδρών όλων των ηλικιών και των πολιτικών αποχρώσεων δεν αφήνουν περιθώρια στον αναγνώστη να κλίνει προς τον έναν ή τον άλλον: Το πεπρωµένο του καθενός απ’ αυτούς υποβάλλει δέος και σεβασµό.

«Το Τέλος του κόκκινου ανθρώπου είναι το εκτενέστερο και το πλέον φιλόδοξο πείραµα της Αλεξίεβιτς: µια προσπάθεια να χρησιµοποιήσει την προφορική ιστορία από τη δεκαετία του 1990 για να κατανοήσουµε τη σοβιετική και µετα-σοβιετική ταυτότητα». The New Yorker

«Στα βιβλία της συναντάµε πρωταγωνιστές για τους οποίους οι ιστορικοί συνήθως µιλούν στον πληθυντικό: στρατιώτες, κρατούµενοι των στρατοπέδων συγκέντρωσης, σταλινιστές. Σε αυτές τις οµάδες δίνει η Αλεξίεβιτς πρόσωπα». Carmen Eller, Die Zeit

«Όπως κάποτε ο φιλόσοφος και γνώστης της Ρωσίας Λάιµπνιτς είχε χαρακτηρίσει τους Ρώσους “βαφτισµένες αρκούδες”, έτσι και η Αλεξίεβιτς θέτει το ιερόσυλο ερώτηµα εάν οι συµπατριώτες της είναι ικανοί να ανταποκριθούν στην ελευθερία. Οι απαντήσεις είναι στο µεγαλύτερο µέρος τους συγκλονιστικές, κυρίως σε ό,τι αφορά τη νεότερη, υπερκαταναλωτική γενιά». Katrin Hillgruber, Der Tagesspiegel

«”Η αυτοκτονία ως ατοµικό φαινόµενο πάντα υπήρχε στη Ρωσία. Όµως κατά καιρούς έγινε ένα κοινωνικό φαινόµενο” έγραφε ο φιλόσοφος Νικολάι Μπερντιάεφ. Και η Σβετλάνα Αλεξίεβιτς προσθέτει: “και πολιτικό φαινόµενο”». Φραγκίσκη Αµπατζοπούλου

«Ένα δυνατό και οδυνηρό ντοκουµέντο, καθόλου µονοσήµαντο, παρόλο που είναι σαφές ότι η Σβετλάνα Αλεξίεβιτς έχει αποµακρυνθεί από τα κοµµουνιστικά ιδεώδη της νιότης της». Jean-Marie Chauvier, Le Monde Diplomatique

Φωτογραφία εξωφύλλου: Γυναίκα µε σοβιετική σηµαία κατά τον εορτασµό επετείου της Οκτωβριανής Επανάστασης, Μινσκ, Λευκορωσία. (©AndreiLiankevich, 2014).